رئیس دفتر مطالعات انرژی وین اظهار داشت: بر طبق گزارشات مختلف، ایران اکنون حدود ۹۰ میلیارد دلار منابع مالی حاصل از صادرات نفت و گاز دارد که وجوه آن قابل دریافت نیست.
فریدون برکشلی، رئیس دفتر مطالعات انرژی وین در گفتگو با خبرنگار مهر درباره بازگشت ایران به بازار نفت اظهار داشت: ۸ کشور ناحیه خلیج فارس در کل ۵۰ درصد ذخایر نفتی جهان را در اختیار دارند. هر سال هزاران نفتکش کوچک و بزرگ در تردد در منطقه ای کوچک هستند. بدین سبب رصد بیشتر نفتکش ها حتی برای قابل ترین مؤسسات بین المللی تقریباً نا امکان دارد. ایران هم سال هاست که تحت تحریم آمریکا و کشورهای هم پیمان آن بوده و بدین سبب راهکارهای گریز را می داند. بدین سان می توان اظهار داشت که تقریباً هیچکس نمی داند که در وضعیت تحریمی چه میزان نفت و فراورده های نفتی از ایران روانه بازارهای جهانی می شود.
وی با اعلان اینکه طبق گزارش ها، سهم نفت ایران در بازار از ۲۷۰ هزار تا ۱.۳ میلیون بشکه در روز متغیر است، افزود: در اینجا صحبت از صادرات رسمی و به دور از تحریم توسط ایران است. در عین حال باتوجه به آنچه در ابتدا گفته شد، رقم بالایی از نفت ایران در بازار جهانی موجود است. میزان آن متغیر و تابعی از شرایط بازار و عوامل متأثر از تحریم است، ولی بازار نفت، نگاهش به صادرات رسمی و قانونی می باشد که از مبدا ایران عرضه می شود.
به گفته برکشلی ایران توانایی تولید وصدور ۲.۲ تا ۲.۴ میلیون بشکه در روز را دارد. چگونگی عرضه آن به بازار جهانی نفت تابعی از توافقات در مذاکرات هسته ای است. چنانچه توافق بر پایه لغو کامل تحریم های نفتی باشد، این رقم برای بازار جهانی نفت غافلگیر کننده است.
لغو پلکانی تحریم های نفتی، بازگشت پلکانی به بازار
رئیس دفتر مطالعات انرژی وین گفت: باتوجه به قابلیت جمهوری اسلامی به از سرگیری تولید از میادین نفتی خود، جنگ سهم بازار برای ایران، اوپک، اوپک پلاس و بازار جهانی، مهم و تعیین کننده است. بدین سان اوپک پلاس و عربستان و روسیه به ناچار، لازم است که تولید خودرا کاهش دهند و سهم ایران در بازار را باز گردانند. شاید هم اجلاس فوق العاده برگزار کنند. در هر صورت باید برای نفت ایران فضای متناسب را فراهم آورند.
این کارشناس بین المللی نفت با اعلان اینکه چنانچه لغو تحریم ها و بازگشت نفت ایران به بازار جهانی بصورت پلکانی باشد، تأثیر آن بر بازار محدود تر است، اضافه کرد: احتمالاً مانند بازگشت لیبی به بازار نفت که از اواسط ۲۰۲۰ میلادی آغاز شد و به تدریج به شرایط قبل از جنگ و اغتشاش های داخلی بازگشت. بازار هم ورود مجدد لیبی به بازار را چندان احساس نکرد. البته در وضعیت فعلی، بازار جهانی نفت به شدت تقاضا- محور است. واکنش های بازار عمدتا متوجه طرف تقاضاست. طرف تقاضا هم خود تابعی از بهبود اقتصاد جهانی و کنترل کرونا قرار دارد.
نقش کرونا در افزایش تقاضای نفت
طبق اظهارات برکشلی در آمریکا ۸۰ درصد مصرف نفت متوجه بخش حمل و نقل زمینی و هوایی است. بدین سبب بازگشت به شرایط عادی، عاملی تعیین کننده در افزایش تقاضاست.
وی با تاکید بر این که باتوجه به شرایط تحریمی، ایران بخش بیشتری از نفت خودرا برای پالایش در اختیار پالایشگاه های داخلی قرار می دهد، اشاره کرد: علت این اقدام آنست که رژیم های تحریم گریز در مورد فراورده های نفتی، بهتر از نفت خام عمل می کند. اما باید در نظر داشت که هزینه های پالایشی هم در ایران بالاست. بدین سبب در عمل و الزاماً حجم بالاتر صادرات فراورده، سود بیشتری را نصیب ایران نمی نماید.
با توجه به نگرش مثبت بازار به بهبود تقاضا و افزایش مصرف، انتظار نمی رود که بازار جهانی نفت با شوک و شرایط خیلی دشواری با بازگشت ایران به بازار مواجه شود.
رئیس دفتر مطالعات انرژی وین اظهار داشت: باید توجه داشت که از نوامبر ۲۰۲۰ میلادی اعضای اوپک پلاس، اجلاس های ماهیانه مجازی دارند. بدین سبب امکان رایزنی و هماهنگی برای تعدیل سهمیه ها، در فواصل زمانی کوتاه میسر است. در اجلاس مجازی قبلی اوپک پلاس، بحث باز کردن فضا برای بازگشت نفت ایران عنوان شد و مورد بحث قرار گرفت. ایران سال ها دومین کشور تولید کننده اوپک بوده و بدین سبب اعضا سازمان اوپک اتفاق نظر دارند که بازگشت ایران برای آینده سازمان اهمیت ویژه ای دارد.
لزوم تعیین تکلیف دریافت پول نفت
برکشلی با اشاره به این که تقاضای جهانی نفت در دسامبر ۲۰۱۹ برای اولین بار در تاریخ از مرز ۱۰۰ میلیون بشکه در روز گذشت، توضیح داد: پیش بینی سازمان اوپک، دلالت بر آن داشت که سالانه حدود ۱ میلیون بشکه در روز هم افزایش پیدا می کرد. کرونا پیش بینی اوپک و بیشتر مفسرین بازار را عوض کرد، بطوریکه حالا بحث بر سر آنست که آیا تقاضا تا ۲۰۲۲ به رقم ۱۰۰ میلیون بشکه در روز می رسد.
وی اشاره کرد: یک نکته مهم که تکلیف آن باید در وین تعیین شود، موضوع چگونگی دریافت پول حاصل از فروش نفت می باشد. صادرات نفت، فقط موقعی معنا پیدا می کند که پول آن به روش های متعارف بین المللی به کشور باز گردد. بر طبق گزارشات مختلف، ایران اکنون حدود ۹۰ میلیارد دلار منابع مالی حاصل از صادرات نفت و گاز دارد که وجوه آن قابل دریافت نیست. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تحت تحریم است. غیر از ایران، فقط بانک مرکزی کره شمالی است که تحت تحریم قرار دارد. چنانچه ایران نتواند به روش های متداول و متعارف بین المللی و از کانال های مالی شناخته شده، منابع مالی را دریافت کند، فروش نفت فقط دارایی های بلوکه شده ایران در خارج را اضافه می کند.
