زیپو کالا: یک تحلیلگر بازار سرمایه با مرور سرنوشت این بازار طی دو سال گذشته، وضعیت بازار را رو به بهبود پیش بینی نمود اما به این شرط که ابهامات برطرف شوند.
روزبه شریعتی در گفت و گو با ایسنا، با تاکید بر این که بازار سرمایه در سال ۱۴۰۰ قسمت اعظم زمان خودرا در پی رفع تنش ها و اتفاقات سال ۱۳۹۹ گذراند، اظهار نمود: بازار سرمایه طی دو سال قبل گرفتار دگرگونی اساسی شد. چونکه طبق تصمیمات دولت قبل، از بازار سرمایه بعنوان یک بازوی اقتصادی برای جبران کسری بودجه بوسیله فروش سهام دولتی استفاده شد. این درحالی بود که بازار سرمایه ایران نوپا بود و فعالین آن کمتر از ۵۰۰ هزار نفر بودند، در این شرایط با دعوت گسترده مردم، به علت نبود آموزش و فرهنگ کافی و همین طور زیرساخت مناسب چه از سمت سازمان بورس، چه سپرده گذاری، چه شرکت فناوری و چه کارگزاری ها هجوم مردم منجر به اتفاقات ناگواری شد. این مساله موجب شد بازار سرمایه که دماسنج اقتصادی کشور محسوب میشود و شفافیت اقتصاد یک کشور را رقم میزند، با چنین چالشی رو به رو شود.
مردم برای فرار از تورم، وارد بورس شدند
وی افزود: دولت که با سیاست های رییس جمهور قبلی آمریکا و تحریم های سنگین به مشکل برخورده بود چاره ای به جز این نداشت. درواقع دولت بین چاپ پول و استقراض بیشتر از بانکها که همان روش غیرمستقیم چاپ پول است، جذب نقدینگی بوسیله بازار سرمایه را انتخاب نمود و این تصمیم اتفاقات بدی را رقم زد. مردم با ذهنیت این که بورس محلی برای سود کردن و فرار از کاهش ارزش پول ملی و تورم ۴۰ درصدی است، خیلی از سرمایه های خودرا وارد بورس کردند و رگولاتور یا همان سازمان بورس که سیاست گذار خرد بازار سرمایه شمرده می شود، جلوی آنها را نگرفت.
این تحلیلگر بازار سرمایه به اشاره به سیاست رییس اسبق سازمان بورس و اوراق بهادار اظهار داشت: برخی سیاست های آقای محمدی زمستان سال ۱۳۹۸ تصویب گردید، همچون آن میتوان به اعطای کد آنلاین به تازه واردین پس از گذراندن آموزش الکترونیکی و موفقیت در آزمون اشاره نمود. از دیگر تصمیمات وی دامنه نوسان دو درصدی بود. آقای محمدی این ذهنیت را داشت که حجم شناور بازار نسبت به ورود پولی که اتفاق می افتد و تبلیغی که دولت میکند بسیار پایین است و منجر به قفل شدن در سهم خرید می شود و بهتر است دامنه نوسان دو درصدی جلوی آنرا بگیرد.
شریعتی افزود: بعد از کنار رفتن آقای محمدی، سیاست دولت رشد حدودا سه برابری شاخص بورس در یک فاصله زمانی کوتاه بود، رشدی که از سرعت ورود پول بود نشات گرفته بود. به گواه دولت، این تصمیم موجب شد سال ۱۳۹۹ دولت حدود ۳۵ هزار میلیارد تومان از بازار سرمایه تامین مالی داشته باشد. در این شرایط ETF هایی تعریف شد که از لحاظ علم اقتصاد نباید وجود داشته باشد. در این پروسه یک جنس دوبار فروخته شد! یعنی بجای این که خصوصی سازی در دولت قبل اجرا شود، این روش همان مسیر گذشته را ادامه داد و پوسته های کاغذی باردیگر به مردم به فروش رسید. در صندوق دارایکم، بجای این که دولت سهم خودرا طی یک معادلاتی بصورت واقعی به مردم واگذار کند، یعنی مالکیت را به مردم یا حتی به ارگان های خصوصی یا خصولتی واگذار کند، سهم را در قالب صندوقی تعریف کرد. انگار جنسی که یک دفعه به مردم واگذار شده باردیگر به آنها به فروش رسید.
وی با تاکید بر این که جذب نقدینگی در بازار سرمایه جلوی افزایش نقدینگی را گرفت، اظهار نمود: دولت حدود ۳۵ هزار میلیارد تومان از بازار سرمایه تامین مالی کرد، اگر قرار بود این پول در نظام بانکی چاپ شود به علت آنکه ضریب تکاثر پول نزدیک هشت واحد است، حدود ۲۴۰ هزار میلیارد تومان حجم نقدینگی را بالا میبرد و طبیعتا فروش سهام راه معقول تری بود. پول مردم سوزانده و در بازار سرمایه قفل شد و به بازارهای موازی نرفت.
این تحلیلگر بازار سرمایه با اشاره به صعود و سقوط بورس طی دو سال گذشته، عنوان کرد: هم رشد شاخص کل از یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحد تا دو میلیون واحد رشد درستی نبود و هم ریزشی که در چند ماه اخیر رخ داد. این صعود و سقوط ها تلاطم هایی بود که نظم بازار سرمایه را بهم زد و این بازار را وارد دوره ای کرد که در حرکت سینوسی و بیش واکنشی باقی بماند.
از تغییر ریاست جمهوری آمریکا تا تغییر دولت در ایران
شریعتی در ادامه با اشاره به تغییر ریاست جمهوری آمریکا در سال ۱۳۹۹، اظهار داشت: در همان برهه زمانی شاهد افزایش قیمت دلار از محدوده ۲۰ هزار تومان تا محدوده ۳۰ هزار تومان بودیم. در آن زمان برخی رشد بازار را ناشی از افزایش قیمت دلار به علت احتمال افزایش تنش در سیاست خارجی و احتمال رای آوردن مجدد ترامپ و دلار ۴۰ هزار تومانی میدانستند اما در نهایت دموکرات ها سر کار آمدند و این انتظار میرفت که فضا تلطیف و شرایط نرمال تر شود چونکه در زمان ترامپ میزان فروش نفت ایران روزانه ۴۰۰ هزار بشکه برآورد میشد و هیچ کشوری جرات همکاری با ایران را نداشت.
وی افزود: بعد از آن دولت ایران تغییر نمود و در اوایل انتظار نمیرفت دولت فعلی با این سرعت وارد فضای مذاکره شود اما شرایط کشور ایجاب کرد باید توافق صورت بگیرد تا سرمایه گذار خارجی وارد کشور شده و ایران قادر باشد پول های بلوکه شده را پس بگیرد و نفت خودرا صادر کند. به گواه بلومبرگ ایران ۸۵ میلیون بشکه نفت روی آب دارد که درصورتی که مذاکرات به نتیجه برسد، قابلیت فروش آن وجود دارد.
این تحلیلگر بازار سرمایه اضافه کرد: سال ۱۳۹۹ با شاخص حدودا یک میلیون و ۴۰۰ هزار واحد به اتمام رسید و سال ۱۴۰۰ درحالی که بازار در شوک همه این اتفااقت بود و به علت وجود زیرساخت های مختلف مانند حجم مبنایی که در رشدها سهم های کوچک که شناوری کمی داشتند و موجب میشد بازار در زمان صعود وارد گره معاملاتی شود و در زمان سقوط نیز به علت این که حجم مبنا پر نمیشد بازار پایین نمی آمد. میتوان نمود این اتفاق را در شاخص هم وزن و شاخص کل دید، شاخص کل در ابتدای سال ۱۴۰۰ در محدوه یک میلیون و ۳۲۰ هزار واحد بود و در انتهای سال نیز در این محدوده قرار داشت شاخص هم وزن حدودا ۲۰ درصد از ابتدا تا انتهای سال ۱۴۰۰ پایین تر آمد.
شریعتی با اعلان اینکه بازار سرمایه در سال ۱۴۰۰ بهار بدی را پشت سر گذاشت، توضیح داد: در بهار سال ۱۴۰۰، حجم معاملاتی دو هزار میلیارد تومان که یکی از کمترین حجم های معاملاتی در حدودا ۱۶ ماه اخیر بود رقم خورد. طبق قانون بازار شرکتها پس از مجمع عادی سالیانه بدون دامنه نوسان باز می شوند و این موجب شد سهم ها نقد شوند. این یکی از با اهمیت ترین ایراداتی است که همیشه به بازار ما وارد بوده است. دامنه نوسان و حجم مبنا فقط مختص بازار ایران است و موجب میشوند جلوی نقدینگی گرفته شود. این درحالی است که میتوان بلوغ نبود دامنه نوسان را در بازارهای جهانی که درگیر تلاطم های جنگ هستند دید. برای مثال طی جنگ روسه و اوکراین سهم های بانکی روسیه ریزش عجیب داشتند. درحالی که اگر در آنها دامنه نوسان و حجم مبنا وجود داشت، حتی اگر جنگ تمام میشد، بازار در فضای مومنتوم صف فروش ها می ماند و همین طور ادامه پیدا میکرد.
شعارهای دولت به تحقق نپیوست
وی افزود: شرایط در تابستان ۱۴۰۰ کمی تغییر نمود و باتوجه به شعارهای دولت جدید درمورد بازار سرمایه، ذهنیت این بود که بازار سرمایه مغتنم شمرده و به مکانیزم بازار احترام گذاشته شود، قیمت گذاری دستوری حذف شود، خودرو به بورس کالا بیاید و… اما متاسفانه تا حالا این اتفاق نیافتاده و همین پروسه ذهنیت ها را درمورد رویکرد دولت درمورد بازار را تغییر داد. چونکه مشخص شد برخلاف وعده ها حدودا اتفاقی نیافتاد. این پروسه ادامه داشت تا به بحران بودجه رسیدیم. بودجه ای که قیمت گاز را بصورت وحشتناک بالا دید، روی کالاهای خام و نیمه خام مالیات وضع شد و منجر به این شد که ذهنیت نسبت به تصمیمات تیم اقتصادی دولت برعکس شود. این تصمیمات منجر به این میشد که اعداد قابل توجهی از شرکت های بازار سرمایه تامین و یک عدم توازن در بخش مالیات ها ایجاد شود. این اتفاقات در نهایت پس از کلی تلاش از جانب فعالین بازار رفع و سقف ۵ هزار تومانی برای هر مترمکعب گاز تعیین شد. اگر این اتفاق رخ نداده بود، با جنگ روسیه و اوکراین خیلی از صنایع حیاتی کشور زیان ده میشدند.
این تحلیلگر بازار سرمایه درمورد وضعیت فعلی این بازار اظهار نمود: شاخص کل بورس با همه تنش های که از دولت قبل باقی مانده بود و شعارهای دولت جدید سال ۱۴۰۰ را گذراند. با این وجود نرخ فروش شرکتها بالا آمده و میانگین درآمد شرکتها رشد کرده است. پی به ای تی تی ام بازار باردیگر به زیر هفت واحد رسیده است. عددی که بصورت میانگین نقطه تعادلی است و بازار سرمایه بطور معمول در این سال ها پایین تر از این عدد را تجربه نکرده است. محدوده ای که همیشه برای سرمایه گذاری در دید بلندمدت مناسب بوده است.
شریعتی با تاکید بر این که حال بازار سرمایه بهتر خواهد شد، اظهار داشت: باید گفت حال بازار متاثر از دو اتفاق نتیجه مذاکرات سیاسی و جنگ روسیه و اوکراین است که افزایش قیمت محصولات جهانی را در پی دارد. این دو اتفاق موجب افزایش ابهامات برای بازار سرمایه شده است. یادمان نرود که بازارهای مالی ثبات و صلح را دوست دارند.
