به گزارش زیپو کالا، هوای تهران در هفته ای که گذشت ناسالم بود، مدرسه ها تعطیل شدند و حتی دورکاری در اداره ها اجرا شد، این درحالیست دستگاههای متولی حمل و نقل و صنعت همچنان تقصیر را برگردن یکدیگر می اندازند.
به گزارش زیپو کالا به نقل از مهر، پاییز و زمستان اوج آلودگی هوا بخصوص برای کلان شهرها است. این شرایط سبب شده است تا نهادها و سازمان ها یکدیگر را مقصر بدانند، باآنکه سالهای گذشته بعضی دلیل این امر را استفاده از بنزین نا مناسب می دانستند اما ابتدای آذر سال جاری، جعفر سالاری نسب، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی در ارتباط با این مورد اظهار داشت: بنزین و گازوئیل توزیع شده در تهران همه با استاندارد یورو ۴ است و عدد اکتان بنزین تهران ۹۲ است، حتی گازوئیل مورد استفاده در نیروگاه های تهران هم استاندارد یورو و میزان گوگرد آن کمتر از ۱۰ ppm است. حمیدرضا سهرابی، کارشناس انرژی و عضو هیات مدیره انجمن صنفی CNG هم در این حوزه گفته بود، آلایندگی هوا و منابع آلاینده در تمامی فصول وجود دارد، اما در فصول سرد با تغییرات جوی و بحث وارونگی هوا شاهد تشدید آلودگی هوا در کلانشهرها هستیم. در ایران هم مبحث آلایندگی کلانشهرها بحران جدی در دو دهه اخیر بوده و سال به سال هم تشدید می شود. ضمن آنکه منابع آلاینده شامل صنایع، نیروگاه ها، مصارف خانگی و حمل و نقل است اما سهم هر بخش در آلایندگی هوا، سهمی متفاوت می باشد. به قول این کارشناس انرژی سهم مصارف خانگی با عنایت به مصرف گاز در خانه ها در مقایسه با دیگر بخش ها در آلایندگی هوا، سهمی ناچیز است، چونکه صنایع و نیروگاه ها هم در طول سال از سوخت گاز برای فعالیت بهره می برند اما با عنایت به ناترازی گاز در فصول سرد، مصرف گازوئیل و مازوت، با بخشی از مصرف گاز آنها جایگزین می گردد که بسته به میزان گوگرد و کیفیت آنها، آلایندگی های محلی ایجاد می کنند. با این وجود، اگر سهم آلایندگی منابع مختلف را در سطح کلان و نه به صورت محلی، بررسی نماییم، بیشترین سهم آلایندگی هوا در ارتباط با بخش حمل و نقل است که این سهم بیشتر از ۷۰ درصد است و تنها حدود ۳۰ درصد از آلایندگی هوا به بخش های غیر حمل و نقل مثل نیروگاه ها، صنایع و مصارف خانگی و غیره بازمی گردد.
نیروگاه های پایتخت از مازوت استفاده نمی کنند، در شهرستان چطور!
در همین حال استفاده از مازوت مسئله دیگری است که به آن زیاد پرداخته می شود و بسیاری آنرا علت اصلی این ماجرا می دانند. ناصر اسکندری معاون راهبری تولید شرکت مادر تخصصی برق حرارتی پیش تر در اینباره به خبرنگار مهر اظهار داشته بود: استاندارد ملی ابلاغ گردیده برای سوخت با مازوت زیر ۰.۸ است در حالیکه سوخت تحویلی به نیروگاه ها بیشتر از ۳ تا ۴ درصد مازوت دارد. از طرفی مدیر عامل شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی اعلام نموده بود: در استان تهران و البرز مصرف مازوت در نیروگاه ها انجام نمی شود؛ ضمن این که بنزین و گازوئیل توزیعی با استاندارد یورو است.
سالاری نسب اضافه کرد که کیفیت این سوخت ها را سازمان ملی استاندارد در پالایشگاه ها و جایگاه های سوخت مورد بررسی قرار می دهد و ازاین رو استانداردها رعایت می شود. مدیر عامل شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی در حالی مدعی چنین موضوعی شده که سازمان ملی استاندارد چند سالی است که استاندارد بنزین و گازوئیل عرضه نکرده است.
با کاهش دما و افزایش مصرف گاز در قسمت خانگی همواره کارخانه های بزرگ و صنایع و حتی نیروگاه ها برای پیشگیری از تعطیلی ناگزیر از استفاده از سوخت های مایع یعنی گازوئیل و مازوت هستند. چند روزی است که هوای تهران ناسالم می باشد و حتی مدرسه ها هم تعطیل شده اند، این در حالیست که شرکت پخش فرآورده های نفتی مازوت سوزی در تهران را رد می کند. آلودگی هوا قبل از اوج سرما (۱۵ آذر _۱۵ دی) به حدی رسید که معاون استاندار تهران اعلام نمود «به دلیل آلودگی هوا کارکنان دستگاههای دولتی دارای بیماری های قلبی و عروقی، بیماری های زمینه ای، تنفسی و خودایمنی و خانم های آبستن در صورت موافقت دستگاه می توانند روز دوشنبه از ظرفیت دورکاری استفاده نمایند.»
با توجه به این که در هیچیک از نیروگاه های تهران از مازوت استفاده نمی گردد، علی زیار قائم مقام مدیرعامل شرکت پالایش و پخش فرآورده های نفتی سال قبل به مهر اظهار داشته بود: بخشی از آلودگی هوا می تواند ناشی از سوخت مازوت باشد، اما نمی توان همه مشکلات را ناشی از سوخت مازوت دانست چونکه ذرات معلق در هوا کمتر از ۲ میکرون هستند که نمی توانند منشأ سوختی داشته باشند. مثلا گاز بعنوان سوخت پاک در زمستان و استفاده از بخاری های گازی تولید آلودگی می کند.
به گفته قائم مقام مدیرعامل شرکت پالایش و پخش فرآورده های نفتی حالا نفت گاز در شبکه حمل و نقل کلان شهرهایی مانند تهران توزیع می شود که یورو ۴ و یورو ۵ است و در شهرهایی که به لحاظ زیست محیطی شرایط مناسب دارند از گازوئیل با گوگرد بیشتر استفاده می شود.
ساختمان های بلند و تنفس سخت
بر اساس آمار رسمی، در بازه ۵ ساله ۷۵ هزار نفر بر اثر آلودگی هوا جان خویش را از دست داده اند. این در شرایطیست که طبق پژوهش های انجام شده در تهران تراکم ساختمانی یکی از عوامل تعیین کننده در ایجاد آلودگی هوا بوده و بنیانگزار این بلندمرتبه سازی، انحصار زمین و عدم گسترش محدوده شهری است.
فرسودگی خودرو ها و ناوگان حمل و نقل متهم اصلی آلودگی هوا
در نهایت آخرین گزینه در ارتباط با آلودگی هوا فرسودگی ناوگان حمل و نقل عمومی بوده که در این خصوص آمار و ارقام ضد و نقیضی عرضه می شود. سال ۹۸ عیسی کلانتری، رئیس پیشین سازمان حفاظت محیط زیست کشور اظهار کرده بود، برپایه آخرین گزارش رسمی فرمانده نیروی انتظامی که برای وزارت کشور و سازمان حفاظت محیط زیست ارسال شد، ۸۷ درصد مینی بوس ها، ۸۱ درصد موتورسیکلت ها، ۷۳ درصد اتوبوس های درون شهری، ۶۰ درصد کامیون ها، ۵۸ درصد تاکسی ها، ۴۴ درصد اتوبوس های برون شهری، ۲۷ درصد وانت ها و ۴ درصد سواری های کشور اسقاطی بوده که ۸۰ درصد خود این سواری ها هم غیراستاندارد هستند. با این حجم از وسایل نقلیه اسقاطی طبیعی است هوای سالم نداشته باشیم. در هیچ جای جهان، شما چنین آماری نمی بینید. این آمار نشان از یک فاجعه برای هوای پاک کشور دارد. این ناوگان فرسوده اگر بهترین بنزین های جهان را هم مصرف کند باز هم آلایندگی بالایی دارد. ۴ درصد سواری ها اسقاطی هستند اما حداقل ۸۰ درصد خودرو های سواری از استاندارد لازم برخوردار نیستند. این که گفته می شود ۶۱ درصد ذرات معلق برای منابع متحرک و ۸۳ درصد گازهای آلاینده برای صنایع متحرک است در واقع این خودرو ها نفس مردم ایران را بریده اند. متأسفانه صنعت خودرو لوس بار آمده و بازار را به شکل انحصاری در اختیار دارد. واردات خودرو ممنوع می باشد و هر محصول با هر سطح استاندارد و کیفیتی تولید شود بازار فروش دارد. جایگزینی هم به علت تحریم ها و محدودیت های ارزی وجود ندارد؛ بعنوان مثال ۸۱ درصد موتورسیکلت ها باید جایگزین شوند یعنی از ۱۱ میلیون، ۹میلیون و ۵۰۰ هزار موتورسیکلت فرسوده و اسقاطی هستند. از طرفی هر موتورسیکلت فرسوده کاربراتوری به اندازه ۸خودرو سواری آلودگی بوجود می آورد. وقتی این میزان آلودگی موتورسیکلت مورد محاسبه قرار گیرد عدد بزرگی می شود.
در ادامه این مورد باید به سخنان داریوش گل علیزاده رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست اشاره نمود که اواخر شهریور ماه عنوان نمود، تابحال در کشور ۲۶ میلیون خودرو شماره گذاری شده که از این تعداد حدود ۷ میلیون خودرو به سن فرسودگی رسیده اند، همینطور ۱۲.۵ میلیون موتورسیکلت شماره گذاری شده که حدود ۱۰ میلیون از آنها فرسوده اند و عموماً هم کاربراتوری هستند، سن فرسودگی موتورسیکلت ۶ سال تعیین شده است و سن فرسودگی خودرو هم هم متفاوت می باشد مثلا سواری ۲۰ سال و عمومی ۱۰ سال در نظر گرفته شده است.
به گفته گل علیزاده شرایط خودرو های ناوگان حمل و نقل عمومی وضعیت بغرنجی دارند چونکه بیشتر از ۸۶ درصد آنها به سن فرسودگی رسیده اند که ضمن آلایندگی بالاتر نسبت به خودرو های نو، سوخت بیشتری هم مصرف می کنند.
وی تاکید کرد، سهم خودرو ها بعنوان منابع متحرک در انتشار آلاینده ها از لحاظ ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در تهران حدود ۶۰ درصد است، از این منابع متحرک خودرو های دیزلی شامل اتوبوس، کامیون و مینی بوس، بیشتر از ۳۰ درصد از سهم منابع متحرک را به خودشان اختصاص می دهند. بر مبنای آنالیزی که انجام شد بیشتر از ۷۰ درصد ذرات معلقی که در هوا منتشر می شود از جنس دوده است که نشان داده است میزان گوگرد سوخت نفت و گاز بالا است در هوا به ذرات معلق دوده تبدیل می شود که شاخص آلودگی در کلانشهرها را تشکیل می دهد.
با توجه به شرایط پیش رو به نظر می آید دولت باید راهکار جدیدی را در نظر بگیرد تا هر یک از ارگان ها دیگری را متهم به آلودگی و افزایش انتشار ذرات معلق در هوا نکنند. مهم ترین راه می تواند استفاده کمتر از مازوت آن هم در شرایط اضطرار و خروج خودرو های فرسوده از حمل و نقل عمومی و جایگزینی خودرو های جدید باشد. حال باید دید راهکار دولت برای برون رفت از این وضعیت چیست و توپ آلودگی هوا همچنان از زمینی به زمین دیگر پاسکاری می شود؟
