به گزارش زیپو کالا در این سالها بارها از جانب معماران متخصص در کشور، نسبت به معماری در حال شکل گیری هشدارهایی عنوان شده است؛ حرف هایی که تا به امروز چندان جدی گرفته نشده است و همچنان شاهد یک بی هویتی و شلختگی در معماری کشور هستیم. در این راستا پایه گذاری «جایزه ملی معماری عصر انقلاب اسلامی» می تواند تلاشی باشد برای زنده شدن امیدهایی برای ارتقای معماری در کشور.
به گزارش زیپو کالا به نقل از ایسنا، نشست خبری آنلاین جایزه ملی معماری عصر انقلاب اسلامی با حضور سعیدرضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، علیرضا شهابیان دبیر جامعه مهندسان مشاور ایران، محمود گلابچی استاد دانشکده معماری پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران، سید حمید میرمیران مدیرعامل مهندسین مشاور نقش جهان ـ پارس، عبدالحمید نقره کار پژوهشگر معماری و شهرسازی و دانشیار دانشگاه علم و صنعت، حامد مانی فر مدیرکل دفتر مقررات ملی و کنترل ساختمان وزارت راه و شهرسازی، ایمانی خوشخو عضو هیات علمی و سرپرست پارک علوم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی جهاد دانشگاهی و مصطفی بهزادفر انجام شد.
معماری یک موجود زنده است
در ابتدای نشست عاملی بیان کرد: روز معمار را که روز گذشته سوم اردیبهشت بود به همه معماران تبریک می گویم. سبب خرسندی است که شاهد رویداد جایزه ملی معماری عصر انقلاب اسلامی باشیم که این زمینه را فراهم می آورد تا شاهد شکوفایی بیشتری در حوزه فکری و اندیشه ای معماری کشور باشیم.
او در ادامه به چند نگاه در حوزه معماری از منظر ارتباطات و فرهنگ پرداخت و اظهار داشت: معماری در جهانِ عین و ذهن وجود دارد. اگر شکوفایی را در جهان عین می بینیم محصول شکوفایی در جهان ذهن است. اگر یک ذهن دارای نظم و شکوفایی باشد در عینت های بیرونی، شهرسازی و مبلمان شهری هم نمود پیدا می کند و اگر هم ذهن آشفته باشد باز هم به همین گونه خواهد بود. اگر اندیشه زیبا باشد هم زیبایی محقق می شود.
عاملی افزود: ذهن انسان گرا و الهی، بنای انسان گرا هم تولید می کند. معمارهای بزرگ ما گفته اند که معماری یک موجود زنده است و همانند یک موجود می تواند گرفتار مرگ و آشفتگی شود. این موجود زنده نظیر انسان است که نمود بیرونی پیدا کرده و دارای انگیزه های بزرگ است. معماری همانند جامعه انسانی دارای تنوع و رشد است. تنوع خصیصه زندگی انسان است. تناسب و نظم عنصر خیلی بزرگی است، یک خیابان یا کوچه باید دارای نظم باشد گرچه هم اکنون این نظم و چینش در فضای شهری ما خیلی دیده نمی گردد. معماری مانند جامعه انسانی دارای تمدن و رشد است. معماری می تواند دارای تنوع باشد. عناصر و نظم هم خصوصیت مهمی است که در بعضی ساختمان ها به چشم می خورد اما برخی چینش های کنونی دقیق نیست مانند پیاده روهایی که محل رفت و آمد است. از ین جهت، معماری دارای هویتی است که می شود از روی آن تمدن ملتی را در دوره ای زمانی شناخت.
او با اعلان اینکه معماری پاسخ به یک نیاز چند وجهی است، توضیح داد: چیزی که امروزه تحت عنوان معماری بنا شکل می گیرد حتما روی محیط زیست اثرگذار خواهد بود پس مثلا معماری کنار دریا باید با سایر فضاها متفاوت باشد. در معماری باید به سلامت روحی افراد توجه و از پیچیدگی بنا جلوگیری شود. در بعضی از کشورها که وارد می شویم آلودگی بصری شهری دیده نمی گردد و با یک شهر آرام مواجه می شویم ولی در تهران و بسیاری از شهرهای ما اینطور نیست. اسلام باید و نبایدهایی در معماری ساختمان ها دارد که باید استانداردهای آن مورد توجه قرار گیرد. معماری نماد تواناهایی یک کشور است هر چیزی که ساخت و ساز یک کشور را تشکیل دهد. معماری شکل دهنده با هم بودن یک ملت است؛ یعنی وقتی در چینش بناها عنصر همدلی افراد را ببینید نشان دهنده اتحاد یک ملت است.
عاملی اظهار نمود که «کار جامعه معماری خیلی مشکل است و بودن اجتماعی یک ملت را شکل می دهد. وقتی از معماری ملی صحبت می شود برداشت می شود که نباید معماری ایرانی را با معماری جهانی ترکیب کرد ولی اشتباه است و معماری ای فاخر است که ظرفیت پیوند خوردن جهانی را داشته باشد. در مقطعی زندگی می نماییم که در هم تنیدگی جهانی بیشتر از هر جهانی دیده می شود و عوامل مختلفی ملت ها و کشورها را به هم گره زده است.»
وی با اعلان اینکه جامعه ایرانی شدیدا جهان گرا است، اظهار داشت: یکی از خصلت های مشترک این کشورها دین گرایی است. خصوصیت دیگر جهان گرایی است. تمدن ایرانی تمایل بسیاری به همکاری با جهان دارد. خصلت دیگر جامعه ما پیشرفت گرایی است و عقلانیت متمایل به پیشرفت را بسیار می پسندد.
عاملی همین طور به خصوصیت های فضای مجازی اشاره نمود و اضافه کرد: زمانی که یک رسانه اجتماعی را ایجاد می نماییم، آن رسانه در بستر یکپارچگی و شبکه ای بودن شکل می گیرد. بدین جهت جنبه نمایشی بودن عنصر معماری هم لازم است که مورد توجه قرار گیرد. یکی از اموری که برای معماری نمایشی فضای مجازی ذکر می نماییم، عنصر سادگی است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره جایزه ملی معماری عصر انقلاب اسلامی هم اظهار داشت: امروزه ما خط تمدنی و معماری ملی خودرا از دست داده ایم. البته این امر می تواند ادامه پیدا کند ولی باید با جهانیان ترکیب شود که در عرصه جهانی شدن جای توجه دارد. امیدواریم مسابقه ملی معماری به معماری فیزیکی ختم نمی گردد و باید به معماری فضای مجازی هم توجه گردد بلکه بتوانیم نوآوری هایی داشته باشیم. امیدوارم در دهه فجر که قصد جمع بندی داریم شاهد نتیجه خوبی باشیم. این جایزه یک نهاد خواهد بود و اگر بتوانیم اهداف خودرا به درستی پیش ببریم حتما می تواند در ارتقای معماری ایران نقش آفرینی داشته باشد.
باید معماری امروز را صدمه شناسی کرد
محمود گلابچی هم درباره جایزه ملی معماری عصر انقلاب اسلامی بیان کرد: در لزوم و تاثیر این رویداد تردیدی نیست و موقعیتی برای ارتقاء معماری کشور است که امروزه در وضعیت نامطلوبی به سر می برد. باید دقت ها و معیارهایی را مد نظر قرار دهیم که بتوانیم در معماری به پیشرفت برسیم. این رویداد باید فرصتی برای تضارب اندیشه ها فراهم آورد. همیشه در دانشکده معماری پارس به این می پردازیم که چگونه باید به یک معماری مطلوب بر طبق معماری پرشکوه گذشته کشور برسیم. این جایره، یک فرصت برای معماری کشور است که بتوانیم به جهت گیری های درستی برسیم که همیشه از آنها حرف زده ایم ولی عملی نشده است، جهت گیری هایی که مناسب کشور و تاریخ پرشکوه معماری ما است.
او افزود: از نظر ما جایزه ملی معماری عصر انقلاب اسلامی تنها یک رویداد نیست و جهت گیری است. امروز نیاز داریم معماری گذشته را بشناسیم و صدمه شناسی نماییم و نیازهای معماری را شناسایی نماییم. شورای انقلاب فرهنگی مسئولیتی را دراین زمینه پذیرفته است و ساختارهای حاکمیتی پذیرای این تفکر خواهد بود که بتوانیم معماری خودرا ارتقاء دهیم. در همین راستا دانشگاه ها و دستگاه های اجرائی و نظارتی مسئولتی هایی خواهند داشت که بتوانیم به هدفی در حوزه معماری برسیم که طی سال ها اجرائی نشده است.
گلابچی اشاره کرد: انتظار داریم که شهرداری و سازمان نظام مهندسی کنترل کند که چه افرادی ساخت یک ساختمان را بر عهده می گیرند و در نهایت اینکه توجه گردد، ساخت بناها بر طبق معیارهای جایزه پیش بروند.
معماری؛ بارزترین مظاهر فرهنگ و تمدن
حمید میرمیران بیان کرد: معماری یکی از بارزترین مظاهر تجلی فرهنگ و تمدن های مختلف بشری بوده است. همانگونه که وقتی از تمدن های روم و مصر حرف می زنیم بناهای آنها برایمان تداعی می شود. بن و کالبد معماری نشان دهنده عملکرد و نحوه زندگی مردم است. فراگیر بودن معماری بر همه جنبه های زندگی انسانی احاطه دارد؛ از تفریح گرفته تا اقتصاد و سیاست. چون همه اینها در فضاهایی صورت می گیرد که معماران آنرا شکل داده اند. درواقع معماران به هر فضایی متناسب با عملکردش شکل می دهند. در نتیجه نقش معماران در همه دوران ها نقش موثر کیفی بوده است و جایزه ملی معماری عصر انقلاب اسلامی می تواند بهانه خوبی باشد که به معماری از جنبه های کیفی و هنری آن پرداخته شود.
معماری که برگرفته از معماری پوچ گرای غرب است
عبدالحمید نقره کار با اعلان اینکه باید دید معماری و شهرسازی امروز ما از کجا و چگونه شروع شده است؟ توضیح داد: معماری و شهرسازی امروز ما ناشی از نگاهی است که در قرن اخیر داشته ایم. دانشکده هایی که توسط خارجی ها برای ما بنا شد که سرفصل دروس آنها برگرفته از معماری غربی بود و توسط اساتیدی تدریس می شد که در خارج از کشور تحصیل کرده بودند. رویکرد محتوایی معماری ما همانند معماری غربی از جنبه هنری و محتوایی گرفتار پوچ گرایی، شکاکیت و هرج و مرج است و هیچ اصول ثابتی ندارد.
میرمیران در پاسخ به صحبت های وی اظهار داشت: باتوجه به انقطاع تاریخی که از ۲۰۰ سال پیش داشته ایم باید حق داد که از جنبه های مختلف سبب شده است معماری ما گرفتار این وضع شود. امروزه در معماری خودمان تلاش ها و کوشش های حداقلی می بینیم که نباید به پای بقیه بسوزند ولی تاثیر چندانی در جامعه ندارد. این جریانات شامل این است که گاهی تلاش می شود تقلیدی از معماری گذشته داشته باشد که البته این همانند تقلید از معماری روم است.
او افزود: همین طور جریانی، فرم ها و الگوها را دنبال می کند که یک قدم رو به جلو است. یک جریان هم تنها معماری جهانی را می پذیرد و منکر هرگونه معماری سرزمینی است. بخشی هم معماری ای است که اصلا دست معماران نیست و در بهترین حالت دست مهندسان ساختمان است که تنها تولید ساختمان می کنند و به هیچ نوع از معماری پایبند نیستند. جایزه ملی معماری عصر انقلاب اسلامی باید بتواند نشان دهد که معماری سرزمینی چیست و رفته رفته باید بتواند جا بیفتد.
همچنین در ادامه سوال شد که آیا در این جشنواره از طرف کارگروهای تخصصی روش مشخصی برای بهره گیری از معماری ایرانی اسلامی در نظر گرفته شده است؟ که ایمانی خوشخو پاسخ داد: در کشور اسناد بسیار راهبردی داریم ولی برای اجرائی کردن این اسناد باید روش خاصی داشته باشیم که بتوانیم از آنها استفاده نمائیم. همین طور باید از نظرات اساتید هم استفاده گردد.
استفاده از اسناد معماری ایرانی
نقره کار هم در پاسخ به این پرسش مطرح کرد: چرا در دوره صفویه به آن معماری باشکوه رسیدیم؟ چونکه زیرساخت هایی بوده است که دولت از نظر اقتصادی و تکنولوژی به وجود آورده و از سویی حکمای اسلامی حضور داشته اند که نظرات خودرا به هنرمندان و معماران که خود اهل تفکر بوده اند، منتقل کرده اند.
بهزادفر هم اظهار نمود: اینکه در بنا از مدرنیزم بهره می گریم درست است؛ چونکه اینکه بخواهیم به معماری اسلامی ایرانی بپردازیم باید خیلی عمیق تر از فعالیتی باشد که طی یک قرن اخیر انجام داده ایم. اگر بخواهیم در این راه حرکت نماییم باید بگویم تابحال قدمی در این راه بر نداشته ایم ولی می توانیم باتوجه به این رویداد اقدامات مفیدی داشته باشیم. در ارتباط با آموزش معماری هم باید بگویم که در دو سه سال اخیر دانشکده های معماری در حال تجدید نظر بر آموزه ها هستند تا معماری نسل جدید با فضای کشور سازگار باشد.
حامد مانی فر هم اظهار داشت: در این سال ها در حوزه ضوابط و مقررات بیشتر به فیزیک ساختمان پرداخته شده است تا روح ساختمان و بیشتر تلاش نموده ایم به ساختمان از نظر استواری بپردازیم. شاید اینکه به هویت ساختمان کمتر پرداخته شده است به اهمیت و حساسیت مبحث برمی گردد؛ چونکه اگر دقت کافی نشود ممکنست به بیراهه برود و به درستی پیش نرود. این کار جایگاهش از جنس رویکردهای مثبتی است که در جامعه وجود دارد و ممکنست مغفول مانده باشد و امیدوارم جایزه ملی معماری عصر انقلاب اسلامی به سمتی برود که به خصوصیت مردم واری در معماری ایران به ویژه در عصر انقلاب اسلامی به خوبی پرداخته شود و سیمای خوبی را در ذهن مردم باقی بگذارد.
در دهه های اخیر نسبت به معماری کوتاهی شده است
علیرضا شهابیان بیان کرد: آنچه که در معماری و شهرسازی دهه های اخیر می بینیم موید این نکته است که نسبت به معماری کوتاهی شده است و حاکمیت هم توجهی به آن نداشته است. البته جوایز معماری دیگری داشته ایم ولی جایزه ملی معماری عصر انقلاب اسلامی چالش برانگیز خواهد بود و امیدوارم در نهایت که قصد داوری پروژه ها را داریم حاکمیتی نباشد و متخصصان نظر بدهند. اینطور نباشد که ما تنها شاهد و ناظر باشیم و نتوانیم هیچ نقطه نظر و راهبردی داشته باشیم. آنچه معماری ما را به این سمت پیش برده آژانس های معاملات ملک بوده اند. بیش از ۷۰ درصد ساختمان ها را بخش خصوصی ساخته و ما که متخصص هستیم مجبور به سکوت بوده ایم.
او افزود: باید صدمه شناسی کرد که چه شد به اینجا رسیدیم؟ امروزه افراد تحصیلکرده هم به دنبال ساختمان های رومی هستند. باید معماری را بین مردم ببریم. مردم درون معماری هستند ولی متوجه نیستند. رسانه ها باید کمک کنند، صداوسیما باید وارد شود و معماری باید جزئی از مطالبه مردم شود.
جایزه ملی معماری عصر انقلاب اسلامی تا آخر ۱۴۰۰ ادامه دارد
همچنین ایمانی خوشخو، سرپرست پارک علوم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی جهاد دانشگاهی در قسمتی از این جلسه اظهار داشت: برگزاری جایزه ملی معماری عصر انقلاب اسلامی از روز سوم اردیبهشت ما شروع شده و تا آخر سال ۱۴۰۰ ادامه دارد. بدون هیچ تردیدی امروز نقطه مهم تمدنی و فرهنگی در تاریخ معاصر ایران خواهد بود. در مسیری هستیم که بتوانیم به اصلاحات و پیشرفت های مهمی در عرصه معماری برسیم. در هر صورت ایجاد موضوعی تحت عنوان هنر معماری و تصویب آن توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی، اتفاق بی نهایت بی سابقه ای در تاریخ هنر معاصر ایران خواهد بود. آغاز این رویداد از سوم اردیبهشت بوده است و تا دهه فجر ادامه خواهد داشت.
او افزود: جایزه ملی معماری عصر انقلاب اسلامی دارای چهار بخشِ جایزه اصلی معمار، جشنواره معماران جوان، همایش علمی و دستاوردهای معماری عصر انقلاب اسلامی است. از امروز شروع به کار رسمی دبیرخانه و جلسه شوراها و کارگروه ها صورت می گیرد. در تیر ماه اعلام فراخوان اصلی و همایش علمی، مرداد انتخاب هیئت علمی و داوران، مهر آغاز داوری، آبان برگزاری جشنواره معماران جوان، آذر همایش علمی و اختتامیه نهایی در دهه فجر خواهد بود.
