منتقدان پاویون ایران در اکسپو معتقدند انتخاب اشتباه مجریان و برگزارکنندگان این پاویون، اصلی ترین ضعف ایران در اکسپو ۲۰۲۰ دبی است که چشم انداز پنج ماه آتی و کیفیت دستاورد ایران از این رویداد بزرگ جهانی را زیر سوال برده است. با وجود این، مدیرعامل شرکت مادر تخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی که در انتخاب یکی از مجریان این پاویون نقش داشته، نظر و دفاعیات دیگری دارد.
به گزارش زیپو کالا به نقل از ایسنا، متولی اصلی پاویون ایران در اکسپو ۲۰۲۰ دبی، شرکت سهامی نمایشگاه های بین المللی وابسته به وزارت صنعت، معدن و تجارت است، اما مسؤولیت ۵۷ متر از پاویون ایران که ۲۰۱۴ متر وسعت دارد، برای اولین بار در تاریخ اکسپوها به بخش گردشگری اختصاص داده شده است که مجری آن بوسیله شرکت مادر تخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی که یکی از شرکت های اقماری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است، انتخاب شده؛ شرکتی با پسوند «ادبی» که مرور سوابق آن نشان میدهد تا کنون بیشتر در زمینه فرهنگ فعالیت داشته، اما بعنوان مجری برگزاری نمایشگاه های بین المللی گردشگری معرفی شده است.
در رزومه این شرکت نیز از سه نمایشگاه بعنوان سوابق اجرائی در بخش گردشگری نام برده شده؛ فیتور اسپانیا بدون تعیین سال برگزاری که البته مجری آن تا کنون کانون اتومبیلرانی و جهانگردی بوده است، ITB برلین ۲۰۲۰ که به علت کرونا برگزار نشد و اکسپو ۲۰۲۰ دبی که در حال برگزاری است.
مدیرعامل شرکت مادر تخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی همین طور به ایسنا اظهار داشت که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بوسیله شرکت مادرتخصصی، مسؤولیت اجرای ۲۳ نمایشگاه و اکسپو ۲۰۲۰ دبی را طی قراردادی به آن شرکت واگذار کرده است.
اما، تاخیر این مجری نمایشگاه های بین المللی گردشگری در پرداخت پول تورگردان هایی که سال ۲۰۲۰ به علت کرونا و تعطیلی نمایشگاه گردشگری برلین، نتوانستند به آلمان بروند و همین طور نداشتن دستاورد قابل بحث از یک ماه گذشته‌ی اکسپو ۲۰۲ دبی، خیلی از فعالان گردشگری را در جایگاه منتقد نسبت به این مجری با پیشینه پررنگ تر ادبی و فرهنگی قرار داده است.
در بخش دوم نشست رسانه ای که با حضور کارشناسان و فعالان گردشگری در بستر کلاب هاوس به بررسی پاویون ایران در اکسپو ۲۰۲۰ دبی برگزار شد، خشایار نیکزادفر ـ مدیرعامل شرکت مادر تخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی ـ در پاسخ به نقدی که به چگونگی انتخاب این مجری باتوجه به پیشینه ای که دارد و همین طور اجرای دور از انتظار اتاق گردشگری در پاویون ایران در اکسپو دبی، توضیح داد: قرار بود نمایشگاه اکسپو دبی سال قبل اجرا شود که متاسفانه ویروس کرونا آنرا با یک سال تاخیر روبرو کرد. در سال ۹۸ قرار شد کارهای اجرائی اکسپو را ما {شرکت مادر تخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی} انجام دهیم، بدین سبب پیش از ITB برلین، فراخوان دادیم و مجری را انتخاب کردیم که شرکت سرو بنیان ادبی برای نمایشگاه های خارجی اعلام آمادگی کرد و برنده شد تا نمایشگاه های بین المللی گردشگری همچون ITB برلین و اکسپو دبی را برگزار کند، قرارداد آن هم بسته شد.
او افزود: بعنوان شرکت دولتی ترجیح می دهیم این امور را با مشارکت بخش خصوصی پیش ببریم. ما برای انتخاب مجری نمایشگاه های بین المللی گردشگری فراخوان دادیم. فراخوان در روزنامه کثیرالانتشار منتشر گردید و به همه انجمن ها و تشکل های خصوصی اطلاع رسانی کردیم، متاسفانه هیچ کس جلو نیامد و این شرکت اعلام آمادگی کرد و برنده فراخوان شد و قراردداد بستیم. این پیش بینی در قرارداد شد که اگر در یک سال پیش رو نمایشگاهی برگزار نشد، سال آینده این شرکت آنرا اجرا نماید که اکسپو دبی هم شامل این شرط شد.
وی با اشاره به تاخیر در پرداخت بدهی نمایشگاه آلمان که یکی از عوامل اعتراض به ادامه کار مجری انتخاب شده برای نمایشگاه های بین المللی گردشگری می باشد، اظهار نمود: این شرکت، غرفه شکیلی را برای نمایشگاه آلمان طراحی کرد و ساخت و با هزینه خود به آلمان منتقل کرد، در حال نصب بود که متاسفانه نمایشگاه (به خاطر کرونا) کنسل شد. مبلغی را بابت زمین پرداخت کرده بود که بوسیله یک صرافی در امارات انجام شد، اما به علت تحریم های ظالمانه با صرافی برخورد کردند. مجبور شدیم از کره جنوبی اقدام نماییم. تورگردان ها معتقدند این پول به دست مجری نمایشگاه رسیده است، ولی ما مدارکی داریم که پول به حساب شرکت کره ای واریز شده، اما متاسفانه سوئیفت آن دست ما نرسیده و کره ای ها از پرداخت این پول امتناع می کنند.
نیکزادفر اضافه کرد: بیشتر از ۵۰ درصد مطالبات تورگردان ها از غرفه ایران در نمایشگاه آلمان پرداخت شده و پرداخت نشدن مابقی هم به اختلافاتی در موضوع حمل بار برمی گردد. هرچند مجری در فروردین، خرداد و مردادماه سال ۹۹ سه مرتبه برای بازپرداخت این پول بصورت نقد و اقساط اعلام آمادگی کرد و متاسفانه تورگردان ها موافقت نکردند. این ماجرا نباید به اینجا می رسید. به نظرم اختلاف سلیقه بوده که به اینجا رسیده و انشاالله آنرا حل و فصل می نماییم. بیشتر از نصف مطالبات پرداخت شده و الباقی را مجری پرداخت می کند و هیچ مشکلی نیست.
مدیرعامل شرکت مادرتخصص توسعه ایرانگردی و جهانگردی درباره اجرای اتاق گردشگری در پاویون ایران در اکسپو دبی نیز اظهار داشت: نمایشگاه اکسپو هر پنج سال یک دفعه برگزار می شود، سال ۲۰۱۵ در شانگهای چین بود، پیش از آن در میلان بود که سازمان وقت میراث فرهنگی و گردشگری در آن سال ها خیلی حضور سازمانی در اکسپو نداشت و بطور معمول در سایه وزارت فرهنگ و ارشاد شرکت می کرد. در ستاد اکسپو ۲۰۲۰ نیز در کمیته های فرعی با وزارت فرهنگ و ارشاد، وزارت ورزش و… بعنوان مدعیان سالهای قبل خیلی چالش داشتیم، اما با تلاش بسیار زیاد و علیرغم مشکلات، توانتسیم جایگاه مشخص و مستقلی برای گردشگری و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در اکسپو تعریف نماییم.
وی ادامه داد: یکی از چالش هایی که برای ما و مجری ایجاد دردسر کرد و کماکان با آن دست به گریبانیم این است که شرکت سهامی نمایشگاه های جمهوری اسلامی ایران بعنوان متولی و نماینده ایران در پاویون ایران اکسپو از مرحله تحویل زمین تا ساخت غرفه و تحویل به اشخاص که مدیریت داشته، ۹ میلیون دلار اعتبار برای پاویون ایران قرار بود دریافت کند که طبق آنچه در جلسات عنوان شد، ۱۶ درصد آن اعتبارات تخصیص داده شد و مجبور شدند کسری ۸۴ درصد را با ایجاد درآمد از خود نمایشگاه جبران کنند، برای همین بیشتر مکان های این نمایشگاه را همچون رستوران که ما از دو سال پیش مکاتبات آنرا به خاطر اهمیت و نقش آن در گردشگری پیگیری کرده بودیم، به شرکت دیگری اجاره دادند. بخش تجاری پاویون را که می خواستیم صنایع دستی ایران را عرضه نماییم به یک شرکت دیگر فروختند. اسپانسری نمایشگاه را هم به شرکت دیگر فروختند. عملا هر آنچه در این نمایشگاه ایجاد درآمد می کرد و می توانستیم از آن طریق، گردشگری و صنایع دستی معرفی نماییم، به روی ما بستند و هیچ ابزاری در اختیار ما نبود و آنچه امروز در سالن شماره ۲ پاویون ایران که مختص گردشگری می باشد، ارائه می شود تصاویر و محتوایی است که شرکت مجری، ظرف چند ماه تهیه کرده است.
نیکزادفر اظهار داشت: البته دکتر شالبافیان ـ معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ـ که برای افتتاحیه آمده بود، مذاکرات خوبی انجام داد و موافقت واگذاری چند بخش بسیار ویژه را از شرکت سهامی نمایشگاه های ایران گرفت که در حال بستن قرارداد هستیم که فضایی مختص آژانس ها، هتل ها و تاسیسات گردشگری که می خواهند خودرا معرفی کنند، می شود.
وی ادامه داد: محتوای اتاق گردشگری پاویون ایران در حال تکمیل است. البته اداره کل روابط عمومی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی روی این مساله کار می کند و در حال تهیه محتوای بسیار خوبی است تا در ایام آینده، آنچه در شأن کشورمان است نمایش دهیم.
او همین طور به استج پاویون ایران که نیمی از ساعات اجرای آن به معرفی آیین ها و موسیقی و ظرفیت های گردشگری ایران اختصاص دارد و می تواند مورد استفاده تأسیسات و فعالان گردشگری نیز باشد، اشاره نمود.
مدیرعامل شرکت مادر تخصصی ایرانگردی و جهانگردی همین طور درباره غیبت برخی استانها مثل اصفهان که برنامه ای برای اکسپو نداشته اند، توضیح داد: ادارات دولتی برای سفر به کشورهای خارجی باید مجوز بگیرند و گرفتار امور اداری شده ایم. بدین سبب باید جدول حضور استانها را بازبینی نماییم تا استان هایی مثل اصفهان که استان غنی در گردشگری می باشد، حضور پیدا کند. قرار شد ۱۵ گروه آیینی را انتخاب نماییم که هر یک به مدت ۱۲ روز در اکسپو حضور داشته باشند و اهتمام می نماییم از ظرفیت همه استانها استفاده نمائیم.
در ادامه این بحث، محمود بنکدارنیا، عضو جامعه تورگردانان ایران این سوال را پرسید که سابقه شرکت انتخاب شده برای اجرای نمایشگاه های خارجی گردشگری چه بوده است و چرا زمانی که وزیر پیشین میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فرمان داد از سپرده ضمانت این شرکت، خسارت شرکت کنندگان نمایشگاه آلمان پرداخت گردد، این اقدام انجام نشد؟ این شرکت به ما گفته است نماینده شرکت مادرتخصصی ایرانگردی و جهانگردی است و مسؤولیتی در قبال شما ندارم. این شرکت کدام نمایشگاه گردشگری را برگزار کرده است؟ سوابق آنرا نشان دهید که بدانیم به چه دلیل این تعداد نمایشگاه با خیال آسوده به چنین شرکتی سپرده شده است.
در پاسخ به این پرسش ها، نیکزادفر ـ مدیرعامل شرکت مادرتخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی ـ اظهار داشت: شرکت سرو بنیان ادبی سابقه فرهنگی دارد و این خلائی ست که در نمایشگاه های خارجی احساس می نماییم. حضور ما در نمایشگاه ها بیشتر جنبه تجاری پیدا کرده است، ما در نمایشگاه ها باید فرهنگ و جاذبه های ایران را نشان دهیم تا بازدیدکنندگان راغب به حضور در ایران شوند تا جنبه اقتصادی پیدا کند.
وی افزود: این شرکت بعنوان سفیران صلح در کشورهای مختلف کارهای فرهنگی انجام می دهد، کما اینکه در نمایشگاه آلمان برنامه مشابهی طراحی شده بود. این شرکت مطابق فراخوان، امتیازهای لازم را کسب کرده بود، مدارک آن هم موجود است. زمانی که فراخوان دادیم هیچ یک از شرکتها و آن هایی که کارشان نمایشگاه بود مراجعه نکردند و ما مجبور بودیم یک مجری برای نمایشگاه انتخاب نماییم و این مجری شرایط مدنظر ما را داشت.
او همین طور در پاسخ به این پرسش که برمبنای چه شاخص ها و اصولی، قرارداد ۲۳ نمایشگاه خارجی گردشگری یک جا با شرکتی بسته شده که تا قبل از آن، سابقه ای در حضور نمایشگاه های گردشگری نداشته و با استناد به رزومه و پیشینه اجرائی که دارد، رویکرد و فعالیت آن بیشتر در زمینه ادب و فرهنگ بوده و در سوابق آن، از نمایشگاه هایی اسم برده شده که به خاطر کرونا، هیچ یک برگزار نشده است همچون نمایشگاه آلمان و فیتور اسپانیا، این شرکت چه امتیازی را کسب کرده که حائزشرایط وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بعنوان مجری شناخته شده است؟ اظهار داشت: اینکه دیگران متوجه فراخوان نشدند، مشکل ما نیست. ما در روزنامه فراخوان دادیم و با کل انجمن ها مکاتبه کردیم. ما پس از چندبار فراخوان از لحاظ قانونی می توانیم مجری را انتخاب نماییم. اکسپو یک المپیک فرهنگی است. ما در اکسپو حضور پیدا می نماییم که کشورمان را معرفی نماییم. در این عرصه، بیشتر باید کار محتوایی انجام داد و این شرکت در این عرصه بسیار فعال و توانمند است. کما اینکه سناریویی برای نمایشگاه با اعتبارات خود پیش بینی و محتوایی را ساخته است و شاید، غرفه گردشگری تنها جایی از پاویون دو هزار متری ایران باشد که آبروی کشور را خریده است، آبروداری کرده است.
وی همین طور بیان کرد: مجری نمایشگاه چه توانمندی باید داشته باشد، به ویژه در موضوع اکسپو!؟ باید بتواند کشور را معرفی نماید و به معرض نمایش بگذارد تا بازدیدکننده برای دیدن ایران راغب شود و به سمت تأسیسات گردشگری هدایت شود. در زمینه معرفی کشور این شرکت مشکلی ندارد. چرا فکر می کنید این شرکت توانمند نیست، ضمن اینکه آیا رقیبی وجود داشته که ما آنرا از بین چند شرکت انتخاب نموده باشیم و رقبا را بدون دلیل حذف کرده باشیم. درباره فیتور اسپانیا هم اتفاقا، کانون اتومبیلرانی و جهانگردی {یکی دیگر از شرکت های اقماری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی} برنده شد.
نیکزادفر اظهار نمود: تعجب می کنم چرا این صحبت ها مطرح می شود، ما بین چند نفر یک شرکت را انتخاب نکرده ایم. فقط یک شرکت اعلام آمادگی در فراخوان کرده بود. نمی دانم آن زمان دیگران به چه دلیل شرکت نکردند و الان همه مدعی هستند. در فراخوان های بعدی هر که شرکت کند، ارزیابی می نماییم و بهترین انتخاب می شود.
بنکدارنیا، عضو جامعه تورگردانان در ادامه سوابق شرکت مادرتخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی را در اجرای نمایشگاه های گردشگری نیز زیر سوال برد و اظهار داشت: فکر می کنید بوسیله فراخوان روزنامه ای می توانستید موضوع اجرای نمایشگاه های بین المللی را پیش ببرید، با کدام انجمن و تشکل مکاتبه کرده اید؟ چطور برای کوچکترین مسائل تماس می گیرید، اما برای موضوع مهم نمایشگاه ها فقط مکاتبه کردید؟ که نیکزادفر در پاسخ به آن اظهار نمود: مکاتبات موجود است که پاسخی دریافت نکرده ایم. ضمن اینکه فراخوان روزنامه ای بوده و در وب سایت میراث آریا {سایت خبری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی} عنوان شد. وقتی دیگران مراجعه نکردند، چه کار می شد انجام داد. نمی توانستیم معطل بمانیم ما در یک دوره زمانی باید مجری را انتخاب می کردیم.
عضو جامعه تورگردانان همین طور پیگیر پرداخت طلب تورگردان ها از نمایشگاه آلمان از این شرکت بعنوان مجری نمایشگاه های بین المللی شد که نیکزادفر پاسخ داد: طلب دفاتر را این شرکت پرداخت می کند و مشکلی ندارد. کما اینکه در فروردین ماه ۹۹ پس از لغو نمایشگاه آلمان، اعلام آمادگی کرد چک را در دو مرحله پرداخت کند که آقای پورفرج ـ رئیس جامعه تورگردانان ـ گفت فقط نقد! در خردادماه ۹۹ مدیر این شرکت اعلام آمادگی کرد که نصف این پول را نقد و باقی را چک دو ماهه بدهد که یکسری از آژانس ها مراجعه کردند پولشان را بگیرند، اما باردیگر آقای پورفرج ـ رئیس جامعه تورگردانان ـ فراخوان داد که هیچ کس مراجعه نکند، فقط پول نقد! در مردادماه ۹۹ باردیگر مجری اعلام آمادگی کرد که نصف پول را نقد و نصف دیگر را چک یک ماهه بدهد که باردیگر تکرار کردند فقط نقد! این شرکت نزدیک به ۳۰۰ هزار یورو برای نمایشگاه برلین هزینه کرده و من اسناد آنرا دارم. کلا ۹۰ هزار یورو از آژانش ها پول گرفته و ۸۰ هزار یورو هم پول زمین بوده که هنوز نگرفته است.
بنکدار، عضو جامعه تورگردانان اما متذکر شد که طبق اطلاعات دریافت شده از مدیر نمایشگاه برلین، پول زمین ایران دو ماه بعد از آن که ITB کنسل شد، پرداخت شده است که نیکزاد اظهار داشت: این پول در حساب شرکت کره ای است که از ما سوئیفت می خواهد، آلمان هم سوئیفت را به ما نمی دهد.
مدیرعامل شرکت مادرتخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی همین طور اظهار داشت: درباب ضمانت نامه مجری می توانید شکایت کنید. در قرارداد قید شده به هر علت اگر شرایط فورس ماژور شد این شرکت پول را پرداخت کند. من به جامعه تورگردانان پیشنهاد کردم شکایت کند و حکم دادگاه بیاورد و ما از ضمانت نامه‌ی این شرکت، این طلب را کسر و پرداخت می نماییم. ضمن اینکه مدیر این شرکت هیچ مساله ای برای پرداخت این پول ندارد، کما اینکه در اکسپو تا الان نزدیک به سه چهار میلیارد تومان هزینه کرده است، بدون اینکه ما پولی داده باشیم.
او همین طور در پاسخ به انتظارات برای حضور قوی مجری در اکسپو و نارضایتی هایی مطرح شده از شکل اجرای ایران در این رویداد مهم، اظهار نمود: نمی دانم تعریف از حضور قوی چیست!؟ کاش حداقل یک تصویری از حضور قوی داشته باشیم. الان هم از هر پیشنهاد اجرائی استقبال می نماییم. محتوای ما در پاویون ایران نیز روزبه روز غنی تر می شود. این اتفاق ملی است و آبروی کشور مطرح است و با آغوش باز از پیشنهادها استقبال می نماییم.
نیکزادفر اضافه کرد: قرار بود ۹ میلیون دلار اعتبار به پاویون ایران تخصیص دهند که ۱۶ درصد آنرا شرکت سهامی گرفته است. خیلی کارها می شد انجام داد، ولی محدودیت های بسیاری وجود دارد. ضمن این که، ما کشور در تحریم هستیم و مشکلات مختص به خودمان را داریم. کشورهایی هستند مثل اسپانیا که چندهزار میلیون یورو برای اکسپو هزینه کرده اند. اساسا هرچقدر اعتبارات بیشتر باشد کار بیشتری می توان انجام داد. با این وجود، تمام تلاشمان را برای بهتر شدن انجام می دهیم.
نفیسه مشعوف، از برگزارکنندگان نمایشگاه های گردشگری در ادامه این بحث، با اشاره به سوابق انتخاب مجریان نمایشگاهی، روش انتخاب مجری سالن گردشگری در اکسپو را زیر سوال برد و اظهار داشت: پس از اکسپو شانگهای چین برای این رویداد وقت داشتیم، چطور گفته می شود وقت نداشتیم، برنامه ریزی نکردیم. بعنوان شرکت برگزارکننده نمایشگاه می دانم دو سال دیگر نمایشگاه ها در کجا و چه زمانی برگزار می گردد و برای آن برنامه ریزی می کنم. بدین سبب شیوه انتخاب مجری با یک فراخوان، قابل پذیرش نمی باشد. چگونه می شود به شرکت نمایشگاه های ایران اطلاع بدهید و کسی از آنجائیکه اتفاقا همه‌ی آنها دنبال امور نمایشگاهی هستند، سراغ این کار نیامده باشند و یک شرکت ادبی و فرهنگی اعلام آمادگی کرده و انتخاب شده باشد!؟
حرمت الله رفیعی ـ رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران ـ نیز در ادامه، فلسفه وجودی شرکت مادر تخصصی را زیر سوال برد و اظهار داشت: به کدام تشکل نامه زده اید که ما ندیدیم!؟ پیش از تغییر معاون گردشگری هیچ یک از تشکل های بخش خصوصی را دعوت نکرده اید و نامه نزده اید.
وی ادامه داد: بزرگترین رویداد اقتصادی و فرهنگی جهان را که بیخ گوشمان است این طور برگزار کرده اید، باید از قبل برنامه ریزی می شد، باید جلسات گوناگون برگزار می شد، هفته به هفته جسلات B۲B برای شرکتها باید برنامه ریزی می شد. اصلا بخش خصوصی را به بازی نگرفتید، بلکه به بازیچه گرفتید. توان این کار را نداشتید و هزینه صرف شده حیف شده است و حالا باید پاسخگو باشید و بخش خصوصی برای هزینه ای که در امارات بدون دستاورد شده است باید مطالبه گر باشد. ما با پتانسیلی که داریم نتوانستیم در اکسپو حضور قوی داشته باشیم.
رفیعی همین طور شیوه پاسخگویی شرکت مادرتخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی در موضوع پرداخت بدهی تورگردان ها از نمایشگاه آلمان ۲۰۲۰ را نقد کرد و افزود: فلسفه وجودی این شرکت این است که نمایشگاه را برگزار کند، تسهیلات رایگان در اختیار بخش خصوصی قرار دهد. اکسپو رویداد بسیار مهمی بوده و می دانیم کار از کار گذشته است و بخش خصوصی خودش باید ورود کند تا بلکه در این چند ماه دستاوردی بدست آوریم.
بخش سوم این جلسه به زودی در ایسنا منتشر می شود.
